Bilgi Toplama İşlemleri (Saha Çalışmaları)
Mevcut binalardan bilgi toplanması için yapılan çalışmaları kısaca tahribatlı ve tahribatsız olarak tarif edebiliriz. Bu işlemler mevcut binanın yapısal elemanların anlaşılması ve değerlendirmede yetkili mühendisin kullanabilmesi amacı ile yapılmaktadır.
Tahribatlı Saha Çalışmaları
Mevcut binalardan bilgi toplanması için yapılan çalışmaları kısaca tahribatlı ve tahribatsız olarak tarif edebiliriz. Bu işlemler mevcut binanın yapısal elemanların anlaşılması ve değerlendirmede kullanılacak gerekli verileri yetkili mühendisin elde edebilmesi için yapılmaktadır. Resmi yapılan çalışmalarda bu bilgi toplama işlemlerinin adetleri ile alakalı bilgiler de paylaşılmaktadır. Bilgilendirme amaçlı yapılan çalışmalarda bina sahibi ve yetkili mühendisin yeterli gördüğü kadar işlem adetleri değiştirilebilse de temel amaç betonarme, çelik vb. yapısal elemanların malzeme bilgilerine ulaşmaktır. Tahribatlı saha çalışmalarında geçici olarak yapısal elemanlara kontrollü hasar vermesi söz konusudur. Fakat bu çalışmalar yetkili mühendisin kontrolünde gerçekleştirildiği takdirde yapısal elemanlara kalıcı herhangi bir hasar verilmemektedir.
Sıyırma
Betonarme elemanlardan bilgi toplanması esnasında donatı düzenini, tipini ve işçiliğini öğrenebilmek adına yapılan işlemdir. Betonarme elemanın kabuk betonu (pas payı) kırıcı matkap yardımı ile kaldırılarak donatılar açığa çıkarılır. Bu işlemle kontrol edilen hususlar şu şekilde özetlenebilir,
-Etriye kanca detayı,
-Bindirme boyu yeterliliği,
-Donatı sınıfı,
-Donatı yerleşim detayları (Enine, boyuna, donatı adet ve aralıkları)
Burada elde edilen bilgiler ilgili binanın varsa statik projesi ile karşılaştırılarak kontrol edilir. Statik projesi bulunmuyorsa yapılan saha çalışmalarına ve yönetmelik şartlarına göre yetkili mühendis donatı düzenini belirlemektedir.
Tüm işlemler bittikten sonra donatıların üzeri temizlendikten sonra, yüksek dayanımlı beton tamir harcı ile kapatılmaktadır. Harcı uyguladıktan sonra alçı, sıva tamiratı hemen yapılamamaktadır. En az 2 gün sonra ince işçiliğin yapılması uygundur.
Titreşim Oranı
Çevre Tozlanma Oranı
Gürültü Oranı
Çevre Islanma Oranı
Karot
Betonarme elemanlardan bilgi toplanması esnasında mevcut beton basınç dayanımını öğrenmek için yapılan işlemdir. Betonarme elemanın donatıları röntgen cihazı ile belirlenerek işaretlendikten sonra donatı olmayan bölgeden çıkartılan beton numunesidir. Bu esnada dikkat edilmesi gereken hususlar şu şekilde özetlenebilir,
-Röntgen cihazı ile donatıların yeri doğru bir şekilde belirlenmeli,
-İşlem sırasında karot makinesinin çalışmasında (ses, titreşim vb.) bir değişiklik hissedildiği zaman işlem durdurulup yetkili mühendisin herhangi bir donatıya denk gelip gelmediğini kontrol etmesi gerekir,
-En az 10 cm olacak şekilde numune alınmalı,
Burada elde edilen bilgiler ilgili binanın varsa statik projesindeki beton basınç değerleri ile kıyaslanır. Sonuç olarak mevcutta elde edilen beton dayanımı modelleme aşamasında kullanılır. Numune sayısı resmi başvurularda yönetmelikte anlatıldığı gibi yapısal eleman sayısına göre ve bina oturum alanına göre belirlenmelidir.
Titreşim Oranı
Çevre Tozlanma Oranı
Gürültü Oranı
Çevre Islanma Oranı
Sondaj
Mevcut binaların zemin özelliklerinin öğrenilmesi ve incelenmesi için yapılır. Zeminden alınan numunelerden elde edilen bilgiler ile zemin veri raporu ve geoteknik değerlendirme raporu oluşturulur. Deprem mühendisinin mevcut binayı değerlendirirken ihtiyaç duyduğu bazı parametreler bu raporlardan alınır. Sondaj işlemi sırasında dikkat edilmesi gerekenler ise şu şekilde sıralanabilir;
-Sondaj yapılacak yer seçilirken doğalgaz, elektrik ve su gibi yeraltı tesisat hatlarından uzak durulmalıdır,
-Mevcut binaya en yakın uygun çalışma alanları belirlenmelidir,
-Bina altında çalışma yapılabiliyorsa temel kesilmemelidir.
Titreşim Oranı
Çevre Tozlanma Oranı
Gürültü Oranı
Çevre Islanma Oranı
Temel Çukuru
Temel çukuru mevcut binanın temel boyutları ve düzeni ile alakalı bilgi edinebilmek adına yapılır.
-Çukur çalışması genel temel yerleşimi ile alakalı en fazla veri alınabilecek noktadan yapılmalıdır.
Titreşim Oranı
Çevre Tozlanma Oranı
Gürültü Oranı
Çevre Islanma Oranı
Tahribatsız Saha Çalışmaları
Mevcut binalardan bilgi toplanması işlemleri pek çok yönetmelikte tarif edildiği gibi ülkemizde kullanılan TBDY 2018 yönetmeliğindede anlatılmaktadır. Resmi yapılan çalışmalarda bu bilgi toplama işlemlerinin adetleri ile alakalı bilgiler de paylaşılmaktadır. Bilgilendirme amaçlı yapılan çalışmalarda bina sahibi ve yetkili mühendisin yeterli gördüğü kadar işlem adetleri değiştirilebilse de temel amaç betonarme, çelik vb. yapısal elemanların malzeme bilgilerine ulaşmaktır. Tahribatlı deneylerden elde ettiğimiz bilgilerin tüm yapıdaki dağılımının homojen olup olmadığını anlamak ve eldeki verileri arttırmak amaçlanmaktadır.
Titreşim Oranı
Çevre Tozlanma Oranı
Gürültü Oranı
Çevre Islanma Oranı
Röntgen
Röntgen işlemi mevcut binalarda betonarme elemanların donatı düzeni hakkında daha fazla bilgi edinebilmek adına yapılmaktadır. Sıyırma işlemine ek olarak yapılması ile mevcut binadaki elde edilen bilgilerin homojenliği tespit edilir. Tahribatsız bir işlem olmasından dolayı çok sayıda elemandan röntgen cihazı yardımı ile bilgi toplanabilir. Röntgen çalışması yapılırken dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir;
-Yapısal elemandan işlem yapılmalı,
-Yapılan deney sıyırma işlemi gibi fiziksel olamayacağı için sonuçlar anlaşılır olmalı ve bu deney sırasında kontrol edilmeli,
-Sıva kalınlığı fazla olan yapısal elemanlarda röntgen değerleri değişkenlik gösterebileceği için yapısal elemanın sıva kalınlığı daha ince olan bölgesi seçilmelidir.
Titreşim Oranı
Çevre Tozlanma Oranı
Gürültü Oranı
Çevre Islanma Oranı
Rölöve (Projelendirme ve kontrol)
Rölöve işlemi binanın geometrisinin kontrolü ve yapısal elemanların boyutları hakkında bilgi edinebilmek adına yapılır. Mevcut projeler varsa uygunluğunun teyiti amacı ile yapılır. Mevcut projeler yoksa rölöve çalışması ile proje oluşturulur. Bazı durumlarda yapısal elemanların çevresi mimari sebeplerden dolayı kapatılmış olabilir. Bu durumda yetkili mühendisin ilgili yapısal elemanın boyutlarını net bir şekilde tespit edebilmesi adına kırım yapılabilir. Rölöve çalışmasında şunlara dikkat edilmeli;
-Yapısal elemanların boyutları ölçülmeli ve detaylı bir şekilde konumları belirlenmelidir,
-İlgili binanın tüm katlarına girilmeli ve tüm detaylar kontrol edilmeli,
-Yapısal hasar varsa tespit edilmeli ve rölöveye işlenmeli,
-Yapısal olmayan ve depremde tehlike yaratabilecek detaylar kontrol edilmeli ve rölöveye işlenmeli,
-Tüm toplanan bilgiler ile proje çizilmeli ve yetkili mühendisin imzası ile raporlanmalıdır.
Titreşim Oranı
Çevre Tozlanma Oranı
Gürültü Oranı
Çevre Islanma Oranı
Schmidt Çekiç Testi
Schmidt Çekiç Testi işlemi binanın betonarme elamanlarında kullanılan beton dayanımı ile alakalı bilgi edinebilmek adına yapılmaktadır. Kapsamlı değerlendirmelerde karot testinin yanında veri tabanını genişletmek adına yapılmaktadır. Karot testi kadar kesin bir sonuca ulaşılamasada beton durumu ile alakalı bilgi edinebilmekteyiz. Bu testi uygulayabilmek adına yapısal elemanın sıvası çalışma yapılabilecek kadar kırılır. Beton yüzeyi açığa çıkarılır. Bu yüzeyden deney yapılır. Schmidt Çekiç Testi çalışmasında şunlara dikkat edilmeli;
-Yapısal elemanlardan yapıldığına emin olunulmalıdır,
-İşlem yapılan beton yüzeyinin arkasında donatı olup olmadığı röntgen cihazı yardımı ile tespit edilip donatı olmayan kısımlardan yapılmasına özen gösterilmelidir,
-Rutubet, korozyon vb. işaretler görünen yapısal elemanlardan yapılmaması mümkün ise buralardan işlem yapılmamalıdır,
-Bir bölgeden en az 10 defa deney tekrar edilmelidir.
-Tüm toplanan bilgiler ile proje çizilmeli ve yetkili mühendisin imzası ile raporlanmalıdır.
Titreşim Oranı
Çevre Tozlanma Oranı
Gürültü Oranı
Çevre Islanma Oranı
GPR Testi
GPR Testi işlemi binanın temel sistemi ile alakalı bilgi edinebilmek adına yapılır. Temel yerleşiminin ve boyutlarının tahribatsız bir şekilde öğrenebilmek adına yapılan bu işlemde ne kadar fazla noktadan yapılırsa o kadar daha doğru bilgiler elde edilmektedir. GPR Testi çalışmasında şunlara dikkat edilmeli;
-Binanın içinden temel bilgilerinin anlaşılacağı noktalardan yapılması önemlidir,
-Yetkili bir jeoloji mühendisi ve inşaat mühendisi kontrolünde yapılmalıdır,
-Elde edilen sonuçlar anlık olarak kontrol edilmeli bu kontrollere göre işlemlere devam edilmelidir,
-Tüm toplanan bilgiler ile proje çizilmeli ve yetkili mühendisin imzası ile raporlanmalıdır.
